Surrealizm

Surrealizm, inaczej zwany nadrealizmem, to kierunek w sztuce (początkowo wyłącznie w literaturze, później w sztukach plastycznych filmie i teatrze), który powstał w 1924 we Francji.

Termin ten stworzył w 1917 Guillaume Apollinaire. W założeniach miał to być bunt przeciw klasycyzmowi,realizmowi,empiryzmowi, racjonalizmowi, utylitaryzmowi i konwencjom w sztuce. Teoretykiem tego nurtu był filozof i poeta Andre Breton. Rok

po ogłoszeniu manifestu surrealistycznego

, w 1925 odbyła się pierwsza wystawa.

W malarstwie założeniem surrealizmu było "wyrażanie wizualne percepcji wewnętrznej". Artyści starali się wykreować obrazy burzące logiczny porządek rzeczywistości. Często były to wizje groteskowe, z pogranicza jawy, snu, fantazji, halucynacji, a odsunięcie od racjonalizmu.

Przedstawicielami tego nurtu w malarstwie byli: Salvador Dalí, Max Ernst, Hans Arp, Marcel Duchamp, Francis Picabia, Osvaldo Licini, René Magritte.

Duże znaczenie miał dla nich także element zaskoczenia, absurdu i nonsensu; czerpała z niego Meret Oppenheim.

Jako istotną inspirację dla dzieł surrealistów przyjmuje się malarstwo Hieronima Boscha, żyjącego na przełomie XV i XVI wieku. Ponadto korzystali oni z doświadczeń dadaizmu.

Natomiast jeśli chodzi o inspirację literacką to ich mistrzem w tym zakresie był Comte de Lautréamont, ze względu na książkę, którą napisał w 1868-69 pt. Les Chants de Maldoror (Pieśni Maldorora). W 1938 Andre Breton nazwał jego poezję "klatką z azbestu zamykającą serce rozżarzone do białości". Z tym samym entuzjazmem przyjmowali gwałtowne zerwanie Lautréamonta z poglądami, które zawarł w Pieśniach Maldorora. Istotna dla surrealistów była także twórczość Rimbauda.

Celem ich działania było zbadanie sfery podświadomości, uważali bowiem, że człowiekiem rządzą ukryte siły (wg teorii Junga i Freuda). Przypisywali ogromną rolę niepohamowanej wyobraźni.

W historii sztuki, surrealizm pojawił się również w formie happeningu. Najwybitniejszym przedstawicielem happeningu surrealistycznego był polski ruch Pomarańczowa Alternatywa, której twórca, Major Waldemar Fydrych w roku 1981 sformułował "Manifest Surrealizmu Socjalistycznego".

Swego rodzaju spadkobiercą happeningów surrealistycznych było powstałe w 2003 roku zjawisko o nazwie flash mob, którego najbardziej znanymi przedstawicielami były takie grupy jak nowojorski Mob Project, australijski Sydmob czy polski Warszawski Front Abstrakcyjny.